Την δυνατότητα να «ανταλλάσσουν» με χρήματα την υποχρέωσή τους να δεχτούν μέρος των προσφυγικών ροών δίνει στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης, που δεν έχουν το πρόβλημα της πρώτης υποδοχής, η οδηγία που προωθείται προς ψήφιση για το μεταναστευτικό, μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις. Σοβαρές επιφυλάξεις εκφράζουν ανθρωπιστικές οργανώσεις και οργανώσεις υποστήριξης μεταναστών.
Η ΕΕ καλείται να επικυρώσει τους κανόνες για την αποδοχή των μεταναστών, τη διαχείρισή τους και την μετεγκατάσταση, που αναλύονται σε πέντε βασικούς άξονες:
Η συμφωνία αφορά πέντε ξεχωριστούς κανονισμούς της ΕΕ, που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο θα μοιράζεται η διαχείριση των ροών ασύλου και μετανάστευσης μεταξύ των κρατών μελών, όπως επίσης και το τι θα γίνεται σε περιπτώσεις αιφνίδιας μεταναστευτικής κρίσης. Οι κανονισμοί ρυθμίζουν επίσης τον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων που φθάνουν στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου και την ταυτοποίηση των ατόμων που φθάνουν.
Ο νέος κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης προβλέπει υποχρεωτική αλληλεγγύη για τις χώρες της ΕΕ που αναγνωρίζονται ως χώρες που υφίστανται μεταναστευτικές πιέσεις, επιτρέποντας στα άλλα κράτη μέλη να επιλέξουν μεταξύ της μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο στο έδαφός τους και της οικονομικής συνεισφοράς. Το κείμενο καθορίζει επίσης νέα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία ένα κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας (πρώην κανόνες του Δουβλίνου). Διαβάστε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με αυτό το αρχείο (σύντομα διαθέσιμο).
Για την αντιμετώπιση της αιφνίδιας αύξησης των αφίξεων, ο κανονισμός για την κρίση και την ανωτέρα βία θεσπίζει μηχανισμό για τη διασφάλιση της αλληλεγγύης και μέτρα για τη στήριξη των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν έκτακτη εισροή υπηκόων τρίτων χωρών που οδηγεί στην κατάρρευση του εθνικού συστήματος ασύλου. Οι κανόνες καλύπτουν επίσης την εργαλειοποίηση των μεταναστών, δηλαδή όταν οι μετανάστες χρησιμοποιούνται από τρίτες χώρες ή εχθρικούς μη κρατικούς φορείς για την αποσταθεροποίηση της ΕΕ, και προβλέπουν πιθανή προσωρινή παρέκκλιση από τις συνήθεις διαδικασίες ασύλου.
Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό ελέγχου, τα άτομα που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις εισόδου στην ΕΕ θα υπόκεινται σε διαδικασία ελέγχου πριν από την είσοδο, η οποία θα περιλαμβάνει την ταυτοποίηση, τη συλλογή βιομετρικών δεδομένων, ελέγχους υγείας και ασφάλειας, για διάστημα έως επτά ημερών. Θα λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές ανάγκες των παιδιών και κάθε κράτος μέλος θα διαθέτει ανεξάρτητο μηχανισμό παρακολούθησης για να διασφαλίζεται ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Περισσότερα για τη συμφωνία αυτή εδώ (σύντομα διαθέσιμη).
Από την πλευρά του, ο κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου θεσπίζει μια κοινή διαδικασία σε ολόκληρη την ΕΕ για τη χορήγηση και την ανάκληση της διεθνούς προστασίας, αντικαθιστώντας διάφορες εθνικές διαδικασίες. Η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου θα πρέπει να είναι ταχύτερη -έως και έξι μήνες για την πρώτη απόφαση-, με συντομότερα όρια για προδήλως αβάσιμες ή απαράδεκτες αιτήσεις και στα σύνορα της ΕΕ.
Τέλος, η μεταρρύθμιση του Eurodac αποσκοπεί στην αποτελεσματικότερη ταυτοποίηση όσων φθάνουν στο έδαφος της ΕΕ, προσθέτοντας εικόνες προσώπου στα δακτυλικά αποτυπώματα, μεταξύ άλλων και για παιδιά από έξι ετών. Οι αρχές θα μπορούν να καταγράφουν αν κάποιος μπορεί να αποτελέσει απειλή για την ασφάλεια, αν το άτομο είναι βίαιο ή παράνομα οπλισμένο. Περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με αυτό το κείμενο μπορείτε να βρείτε εδώ (σύντομα διαθέσιμο).
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν , είπε ότι το σύμφωνο “σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα αποφασίσουν ποιος έρχεται στην ΕΕ και ποιος μπορεί να μείνει, όχι οι διακινητές. Αυτό σημαίνει περισσότερη προστασία αυτών που έχουν ανάγκη”. Στην ίδια γραμμή και η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα, που δήλωσε ότι “είναι πραγματικά μια ιστορική μέρα” και ότι “μπορούμε να καταφέρουμε να επιδείξουμε αυτήν την άνευ προηγουμένου μεταρρύθμιση πριν από τις εκλογές του επόμενου έτους”.
Η ευρωομάδα της Αριστεράς είπε ότι είναι μια “μαύρη μέρα για την ΕΕ”, φράση που χρησιμοποίησε και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους, μια συμμαχία 117 ΜΚΟ που εργάζονται για την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι οι αλλαγές βασίστηκαν σε “ψευδείς υποθέσεις”.