Ένα νέφος νεομακαρθισμού απλώνεται στην Αμερική και αλλού, καθώς συντελείται η γενοκτονία των Παλαιστινίων στη Γάζα. Όσοι καταγγέλλουν τη γενοκτονία, χωρίς να αναφέρονται πρωτίστως στη Χαμάς, εκφοβίζονται και ωθούνται στη σιωπή. Το «κυνήγι μαγισσών» έχει ήδη ξεκινήσει ενάντια σε πανεπιστημιακούς, ανθρώπους της τέχνης και του πολιτισμού. Το βλέπουμε σε αμερικανικά, γαλλικά και βρετανικά πανεπιστήμια, στις απαγορεύσεις να ανεμίζουμε παλαιστινιακές σημαίες ή να τραγουδάμε υπέρ μιας ελεύθερης Παλαιστίνης.
Πρόσφατα, στις 19/10/2023, ο DavidVelasco, διευθυντής ενός από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως περιοδικά τέχνης (Artforum) απολύθηκε, επειδή συνυπόγραψε και δημοσίευσε ανοιχτή επιστολή χιλιάδων καλλιτεχνών, πανεπιστημιακών και ανθρώπων του πολιτισμού. Η επιστολή υποστήριζε την παλαιστινιακή απελευθέρωση και επέκρινε τη σιωπή πολιτιστικών ιδρυμάτων σχετικά με τους βομβαρδισμούς των κατοίκων της Γάζας από το Ισραήλ. «Δεν μετανιώνω», δήλωσε ο Velasco. «Είμαι απογοητευμένος, επειδή ένα περιοδικό που πάντα υπερασπιζόταν την ελευθερία του λόγου και τις φωνές των καλλιτεχνών, λυγίζει σε εξωτερικές πιέσεις». Πολλοί άνθρωποι της τέχνης στην Αμερική καταγγέλλουν ότι απολύονται ή εκβιάζονται για να μην εκφραστούν ελεύθερα.
Φαίνεται πως ο πόλεμος Ισραήλ – Χαμάς και η συνεπακόλουθη γενοκτονία των Παλαιστινίων δεν διχάζει απλώς την παγκόσμια «κοινή γνώμη». Επαναφέρει στο προσκήνιο γνωστές τακτικές φίμωσης της ελεύθερης γνώμης όταν αυτή δεν εξυπηρετεί δουλοπρεπώς τα εν εξελίξει νέα γεωπολιτικά σχέδια των ισχυρών (Ισραήλ, Η.Π.Α., ΕΕ). Πρώτα θύματα οι καλλιτέχνες, οι διανοούμενοι και όλοι εκείνοι που έχουν τη δυνατότητα να εκφράζονται μέσω αναπαραστάσεων της πραγματικότητας (εικόνες, λόγος, ιδέες ή έννοιες). Γιατί αυτοί μπορεί να μην κατέχουν στρατιωτική ή πολιτική εξουσία, έχουν όμως τη δύναμη να διαμορφώνουν συνειδήσεις για το τι σημαίνει πόλεμος, γενοκτονία, προπαγάνδα, ελευθερία, δημοκρατία, δίκαιο και άδικο.
«Δεν έχω ζήσει ποτέ πιο ανατριχιαστική περίοδο. Άνθρωποι μπαίνουν σε μαύρες λίστες, χάνουν τις δουλειές τους», δήλωσε η Εβραία φωτογράφος και ακτιβίστρια Nan Goldin. Σχεδόν 50 υπάλληλοι και συνεργάτες του Αrtforum υπέγραψαν άλλη επιστολή απαιτώντας την αποκατάσταση του Velasco και τονίζοντας ότι η απόλυσή του δεν έχει μόνο ανατριχιαστικές συνέπειες για την εκδοτική ανεξαρτησία του Artforum, αλλά «διαψεύδει την ίδια την αποστολή του περιοδικού: να παρέχει ένα φόρουμ για πολλαπλές απόψεις και πολιτιστική συζήτηση».
Όπως έγραφε, με έκδηλη ανησυχία για την κατάσταση στην Αμερική, η Hannah Arendt σε μια επιστολή της στο Γερμανό φιλόσοφο Karl Jaspers το 1949: «Εδώ η γενική πολιτική ατμόσφαιρα, κυρίως στα πανεπιστήμια και στα κολέγια, δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Το κυνήγι των «Κόκκινων» συνεχίζεται και οι Αμερικανοί διανοούμενοι, κυρίως εκείνοι που έχουν ένα ριζοσπαστικό παρελθόν, βρίσκονται κάτω από την επιτήρηση του Κράτους».
Δύσκολοι καιροί. Η παράνοια εξαπλώνεται και η σκιά ενός νέου ολοκληρωτισμού απλώνεται πάνω από τoν πολιτισμένο δυτικό κόσμο. Ο CharlesChaplin, θύμα του μακαρθισμού μαζί με πολλές άλλες λαμπρές προσωπικότητες, μας γνέφει από μακριά με το τραγικό του χαμόγελο. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, καλούμαστε άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων να πάρουμε θέση και να μιλήσουμε. Να μιλήσουμε για όλους/ες εκείνους/ες που οι φωνές τους σίγησαν κάτω από τα ερείπια των βομβαρδισμών στη Γάζα. Να γίνει η σιωπή τους η δική μας φωνή. Για να σώσουμε οτιδήποτε από την αξιοπρέπεια και τον ουμανιστικό πολιτισμό μας. Αν σώζεται.
——-
“I have never lived through a more chilling period,” said the artist Nan Goldin, who signed the open letter published on Artforum. “People are being blacklisted. People are losing their jobs.”
