Εξαιρετικό ενδιαφέρον για το πώς αντιλαμβάνεται την χρήση των μνημείων αλλά και για τις αντιλήψεις της Λίνας Μενδώνη για την ελεύθερη έκφραση και την ανταλλαγή ιδεών έχουν τα επιχειρήματα με τα οποία προσήλθε στο ΣτΕ απαντώντας στο αίτημα ανάκλησης της έξωσης από το κτίριο της οδού Ερμού, που είχε υποβάλλει ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Mε χθεσινή της επιστολή η Λίνα Μενδώνη ζήτησε την άμεση εκκένωση του κτιρίου καθώς απορρίφθηκε η αίτηση ανάκλησης του ΣΕΑ από το Τμήμα Αναστολών του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οπως εξηγεί σε ανακοίνωσή του ο ΣΕΑ (βλ. παρακάτω) η απόφαση δεν αφορά την ουσία του ζητήματος, δηλαδή τη νομιμότητα της έξωσης, αλλά τη δυνατότητα παροχής προσωρινής δικαστικής προστασίας του Συλλόγου.
Ωστόσο είναι εντυπωσιακά τα επιχειρήματα τα οποία χρησιμοποίησε το Υπουργείο Πολιτισμού στο υπόμνημά του προς το ΣτΕ χαρακτηρίζοντας «παραβατική συμπεριφορά» ακόμα και τη συλλογή υπογραφών σε ψηφίσματα. Χαρακτηριστικά στο έγγραφο που έχει την υπογραφή του προϊστάμενου της Γενικής Δ/νσης Οικονομικών Υπηρεσιών του ΥΠΠΟ Βασίλη Συμεωνίδη, αναφέρεται πως ο ΣΕΑ:
«…συνέχισε την παραβατική συμπεριφορά που είχε οδηγήσει στην ανάκληση της επίμαχης παραχώρησης. Συγκεκριμένα, οι ενέργειες του ΣΕΑ που ακολούθησαν την Απόφαση Ανάκλησης ήταν οι εξής:
(i) η συλλογή ψηφισμάτων και υπογραφών κατά της Απόφασης Ανάκλησης.
(ii) η από 16.8.2023 εξώδικη δήλωση προς την Υπουργό Πολιτισμού με τίτλο «Πᾶσά τε ἐπιστήμη
χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται», με την οποία επανελάμβανε το δικαίωμά του να χρησιμοποιεί το παραχωρηθέν ακίνητο-μνημείο υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης,
(iii) η πραγματοποίηση στο ακίνητο, την 31η.8.2023, μουσικής εκδήλωσης-αντίστασης, στην οποία ο
ΣΕΑ προσκαλούσε «στο κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Ερμού 134-136 όλους τους πολίτες, τα σωματεία, τους φορείς και τις συλλογικότητες το βράδυ της πανσελήνου, σε κινητοποίηση συμπαράστασης» και
(iv) η εκ νέου παραχώρηση του χώρου προς τρίτους για πραγματοποίηση δικής τους εκδήλωσης.
Συγκεκριμένα, το Σαββατοκύριακο 16 και 17 Σεπτεμβρίου, […] η συλλογικότητα «Συνέλευση 8 Μάρτη» διοργάνωσε και πραγματοποίησε στο ακίνητο τη δράση «Φεμινιστικό Φεστιβάλ 2023», που συνιστούσε ανοικτή προς το κοινό εκδήλωση, στο πλαίσιο των δράσεων και σκοπών της διοργανώτριας Κατά το εν λόγω διήμερο, στο δημόσιο ακίνητο-μνημείο στεγάστηκε παιδότοπος και προσφέρθηκαν υπηρεσίες διασκέδασης (stand-up comedy, μουσική και μπαρ) […]»
Εκεί όμως που το Υπουργείο ξεπερνά κάθε φαντασία είναι όταν καταλογίζει ευθύνες στον ΣΕΑ για τη συνέχιση των εκδηλώσεων – διαλέξεων που πραγματοποιεί στον χώρο του κτιρίου. Συνεχίζοντας τις αναφορές σε «παραβατική συμπεριφορά» του ΣΕΑ, το Υπουργείο αναφέρει στο ΣτΕ πως παρά τη χρονική διορία που δόθηκε στον Σύλλογο να εγκαταλείψει το κτίριο ως τις 9 Οκτωβρίου, ο ΣΕΑ με Δελτίο Τύπου «δήλωνε κατηγορηματικά ότι σκόπευε να συνεχίσει να στεγάζει στο ακίνητο μνημείο «εκδηλώσεις», «σεμινάρια» και σε «συνεργασία με άλλα σωματεία και φορείς».
Με τη χθεσινή της ανακοίνωση η Λίνα Μενδώνη αναφέρει πως η άμεση απομάκρυνση του ΣΕΑ από το επίμαχο ακίνητο κρίνεται σκόπιμη προς προστασία του κτιρίου – μνημείου προκειμένου να μη συνεχίσει να εκτίθεται σε κίνδυνο από δράσεις του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων…
Ποιες είναι όμως οι δράσεις αυτές;, τις οποίες μάλιστα παρουσίασε ως απόδειξη της παραβατικής συμπεριφοράς;
Πρόκειται για δύο κύκλους διαλέξεων και εργαστηρίων:
Α. ΠΕΡΙΗΓΗΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ, από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 19 Δεκεμβρίου. Περιλαμβάνει διαλέξεις με τα εξής θέματα:
– Παυλοπέτρι: ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι και υποβρύχιες διαδρομές για το κοινό (Δέσποινα Κουτσούμπα)
– Συλλογικά έργα στην Εποχή του Χαλκού: αντιπλημμυρικά έργα στην Ιαλυσό (Τούλα Μαρκέτου)
– Το Ανάκτορο των Γιγάντων στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας (Δρ. Γιάννης Θεοχάρης)
Β. ΜΟΥΣΕΙΟ-ΛΟΓΙΟ, από τις 19 Οκτωβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου με διαλέξεις και εργαστήρια για τη
μουσειολογία, τη μουσειογραφία και τη μουσειοπαιδαγωγική. Περιλαμβάνονται οι εξής διαλέξεις:
– «Άχρηστα» και παραλειπόμενα. Οι πολλαπλές αναγνώσεις των αθέατων αρχαιοτήτων. (Δρ. Κώστας Πασχαλίδης, Πρόεδρος ΣΕΑ).
– Ο σχεδιασμός του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Χαλκίδας «Αρέθουσα»: Τερματικός σταθμός σε μια μακρά πορεία. (Δρ. Παρή Καλαμαρά)
– Meltopenlab: ένα διεπιστημονικό ερευνητικό έργο για την ανίχνευση και τη
βελτίωση της μουσειακής εμπειρίας στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού.
(Παναγιώτα Ανδριανοπούλου – ΜΝΕΠ, Δρ. Γιάννης Δρίβας – Παν/μιο Δυτικής Αττικής
Δρ. Πάνος Φιλιππόπουλος – Παν/μιο Πελοποννήσου)
Προφανώς με το σκεπτικό της Λίνας Μενδώνη οι παραπάνω «εκδηλώσεις» και «σεμινάρια» εκθέτουν σε κίνδυνο το κτίριο – μνημείο.
Και βέβαια στο ίδιο υπόμνημα το Υπουργείο Πολιτισμού επιβεβαιώνει πως η εκδικητική έξωση του ΣΕΑ από το κτίριο της Οδού Ερμού ήρθε μετά από την ενοχλητική για την κυβέρνηση εκδήλωση με θέμα «Δικαιοσύνη στο έγκλημα της Πύλου» σχετικά με τον πνιγμό εκατοντάδων μεταναστών στις 14 Ιουνίου αλλά και ότι υποκινήθηκε από δημοσιεύματα του Τύπου (σ.σ. του Γ. Παπαχρήστου στα Νέα): «Το συμβάν είχε γνωστοποιηθεί από τον τύπο, στα δε σχετικά δημοσιεύματα ερωτάτο η Υπουργός σχετικά με την χρήση που επέτρεπαν στον ΣΕΑ οι αποφάσεις παραχώρησης» αναφέρεται στο σχετικό υπόμνημα.
Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Με σημερινό Δελτίο Τύπου (και πριν ακόμα η απόφαση υπογραφεί, θεωρηθεί και λάβουν γνώση και οι δύο πλευρές για το περιεχόμενό της), το Υπουργείο Πολιτισμού έσπευσε να δημοσιοποιήσει την υπ’ αριθ. 327/2023 απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του Ε’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας επί της αίτησης αναστολής που είχε καταθέσει ο Σ.Ε.Α. κατά της πράξης της Υπουργού περί ανάκλησης της παραχώρησης στον Σύλλογό μας της χρήσης του ακινήτου της οδού Ερμού 134 – 136. Χαρακτηρίζει, μάλιστα, το Υπουργείο Πολιτισμού, την απόφαση της επιτροπής Αναστολών ως “αμετάκλητη” και επισημαίνει ότι η “αυτόβουλη συμμόρφωση” του Σ.Ε.Α. “προς την άμεσα εκτελεστή δικαστική κρίση…συνιστά ενέργεια υποχρεωτική εκ του Συντάγματος”.
Σχετικά με τα αναφερόμενα στο εν λόγω Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επισημαίνει, προς ώρας, τα εξής:
- Με την ανωτέρω απόφασή της, η Επιτροπή Αναστολών του Ε’ Τμήματος, δεν έκρινε επί της ουσίας της υπόθεσης (δηλαδή επί της νομιμότητας και του κύρους της πράξης της Υπουργού περί ανάκλησης της παραχώρησης της χρήσης του κτηρίου της ιστορικής μας έδρας), αλλά επί του αιτήματος προσωρινής δικαστικής προστασίας που υπέβαλε ο Σύλλογός μας, επικαλούμενος την ανεπανόρθωτη βλάβη που θα υποστεί από την άμεση έξωσή του, ιδίως ενόψει της αντικειμενικής του αδυναμίας να στεγάσει σε άλλο χώρο τη δράση του, τη φιλοξενία των μελών του (ξενώνας) και τα στοιχεία του κινητού του εξοπλισμού (όπως τη βιβλιοθήκη, το ιστορικό του αρχείο κ.α.).
- Ακριβώς για την αποτροπή αυτής της ανεπανόρθωτης βλάβης, ο Σύλλογός μας, ήδη από 15.10.2023, είχε αιτηθεί προς το Υπουργείο Πολιτισμού, την προσωρινή -μέχρι την έκδοση απόφασης επί της αίτησης ακύρωσης της πράξης της Υπουργού- παραχώρηση εναλλακτικού χώρου στέγασης της δράσης και του κινητού του εξοπλισμού. Επί του αιτήματος αυτού, ουδεμία απάντηση λάβαμε από το Υπουργείο Πολιτισμού. Παρά ταύτα, το Υπουργείο (αναγνωρίζοντας εμμέσως το ανεπανόρθωτο της βλάβης που θα υποστεί ο Σύλλογός μας από την άμεση έξωση που μας επιβάλλει), με το έγγραφο απόψεών του προς την Επιτροπή Αναστολών του ΣτΕ, ενημέρωσε ότι υπάρχει διαθέσιμο εναλλακτικό κτήριο προσωρινής στέγασης του κινητού μας εξοπλισμού, το οποίο προτίθεται να μας παραχωρήσει.
- Η απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ, επί του ανωτέρω αιτήματος προσωρινής δικαστικής προστασίας, δεν είναι φυσικά “αμετάκλητη”, όπως αβάσιμα ισχυρίζεται το Υπουργείο. Είναι δε προφανές ότι η κρίση περί μη επέλευσης ανεπανόρθωτης βλάβης από την άμεση εκτέλεση της πράξης της Υπουργού συνδέεται άμεσα με τη δέσμευση του Υπουργείου Πολιτισμού, ενώπιον του ΣτΕ, περί προσωρινής (μέχρι την έκδοση απόφασης επί της αίτησης ακύρωσης που έχουμε καταθέσει) παραχώρησης εναλλακτικού χώρου στέγασης του Σ.Ε.Α.
- Αναμένουμε από το Υπουργείο Πολιτισμού να τηρήσει άμεσα τη δέσμευσή του και να παραχωρήσει στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων εναλλακτικό και κατάλληλο χώρο στέγασης της δράσης και του κινητού του εξοπλισμού, και της φιλοξενίας των μελών του, άλλως να αναλάβει την ευθύνη για την έκθεση σε άμεσο κίνδυνο πολύτιμων αντικειμένων και τεκμηρίων της επιστήμης της αρχαιολογίας και της ιστορίας του κλάδου των Ελλήνων Αρχαιολόγων (όπως ιδίως της βιβλιοθήκης και του ιστορικού αρχείου του Σ.Ε.Α.).
- Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων δεν χρειάζεται υποδείξεις περί των «συνταγματικών του υποχρεώσεων». Η απόφαση της Επιτροπής Αναστολών του ΣτΕ είναι αυτονόητα σεβαστή από όλους. Για το λόγο αυτό και με τη βάσιμη προσδοκία ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας, κρίνοντας επί της ουσίας, δηλαδή επί του κύρους της πράξης της Υπουργού Πολιτισμού στις 20 Μαρτίου 2024, θα αποκαταστήσει τη νομιμότητα και θα άρει τα αποτελέσματα της άδικης, παράνομης και αντισυνταγματικής έξωσης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων από το κτήριο της ιστορικής του έδρας, αναμένουμε από το Υπουργείο Πολιτισμού την άμεση υλοποίηση της δέσμευσής του περί προσωρινής -μέχρι την έκδοση απόφασης επί της αίτησης ακύρωσης- παραχώρησης εναλλακτικού και κατάλληλου χώρου, προκειμένου να οργανώσουμε την προσωρινή μετεγκατάσταση του Συλλόγου μας σε αυτόν και να παραδώσουμε τη χρήση του κτηρίου της οδού Ερμού 134-136, εντός της προθεσμίας που έθεσε, με την από 27.10.2023 επιστολή της, η Υπουργός (ήτοι την 3η Νοεμβρίου 2023).