Η κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει πως η περισσότερη αυστηροποίηση θα οδηγήσει στην αποθάρρυνση των παραβατών. Στην ουσία περιορίζει-χειραγωγεί την ελεύθερη κρίση του δικαστή, θεσπίζει αυθαίρετα και αντισυνταγματικά την ειδική μεταχείριση για μια συγκεκριμένη κατηγορία κατηγορουμένων κι επιβάλλει περισσότερη φυλακή, σύμφωνα με νομικούς κύκλους. Αναλυτικά οι εξαγγελθείσες διατάξεις για όλα τα στάδια.
Δεν είναι ούτε η πρώτη ούτε φυσικά θα είναι η τελευταία φορά που, με αφορμή μα απεχθή υπόθεση, η κυβέρνηση αξιοποιεί τη χρονική συγκυρία για να επιβάλει την ατζέντα της ποινικής καταστολής και αυστηροποίησης. Η υπόθεση της κακοποίησης της Σοφίας Πολυζωγοπούλου από τον Απόστολο Λύτρα έδωσε ώθηση στο υπουργείο Δικαιοσύνης να προχωρήσει σε νέες νομοθετικές ρυθμίσεις, εργαλειοποιώντας τον χώρο της Δικαιοσύνης, χωρίς να φαίνεται να προσπαθεί να εξασφαλίσει έστω υποτυπωδώς εγγυήσεις για την ασφάλεια του Κράτους Δικαίου.
Δεκατρείς νέες διατάξεις για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας προανήγγειλε στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης. Προτεραιοποιώντας για ακόμη μία φορά την ταχύτητα, σε βάρος της ποιότητας της απονομής της δικαιοσύνης, θυσιάζονται κεκτημένα δεκαετιών και καταπατώνται μια σειρά από θεμελιώδη δικαιώματα και διεθνείς συμβάσεις για τις οποίες, χώρες που τις αψήφησαν οδηγήθηκαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τελικά καταδικάστηκαν. Ούτε δύο μήνες δεν έχουν περάσει από τότε που τέθηκαν σε εφαρμογή οι προηγούμενες νομοθετικές ρυθμίσεις που επέφεραν σαρωτικές αλλαγές στους Ποινικούς Κώδικες και έκαναν παρεμβάσεις και στο νομοθετικό πλαίσιο για την ενδοοικογενειακή βία, σε μια προσπάθεια να πείσει η κυβέρνηση πως η περισσότερη αυστηροποίηση θα οδηγήσει στην αποθάρρυνση των παραβατών. Βέβαια, το χέρι του Απ. Λύτρα δεν το φρέναρε…
Σήμερα, το υπουργείο παρεμβαίνει, κάνοντας για ακόμη μία φορά αλλαγές, αφήνοντας στην άκρη κάθε προσπάθεια για ουσιαστικά μέτρα πρόληψης κατά της έμφυλης βίας. Αντιθέτως, νομικοί κύκλοι επισημαίνουν στην «Εφ.Συν.» πως, ασχέτως του ειδεχθούς των εγκλημάτων, με τις νέες διατάξεις το υπουργείο Δικαιοσύνης καταργεί βασικές εγγυήσεις μιας δίκαιης δίκης, περιορίζει-χειραγωγεί την ελεύθερη κρίση του δικαστή, θεσπίζει αυθαίρετα και αντισυνταγματικά την ειδική μεταχείριση για μια συγκεκριμένη κατηγορία κατηγορουμένων κι επιβάλλει περισσότερη φυλακή. Ας δούμε όμως αναλυτικά τις εξαγγελθείσες διατάξεις:
Περισσότερες προφυλακίσεις
Μία από τις βασικές αλλαγές είναι πως πλέον η επιβολή προσωρινής κράτησης σε κατηγορούμενους για ενδοοικογενειακή βία θα είναι κανόνας και δεν θα εφαρμόζεται υπό προϋποθέσεις, όπως προβλεπόταν μέχρι σήμερα, ως μέσο διασφάλισης της παρουσίας τους στο δικαστήριο ή αποτροπής τέλεσης νέων εγκλημάτων. Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν για την ασφάλεια δικαίου είναι εμφανείς: Πόσο συνταγματικό είναι ένα τιμωρητικό μοντέλο εφαρμογής του μέτρου της προσωρινής κράτησης σε μια συγκεκριμένη κατηγορία δραστών και ποιες οι εγγυήσεις πως δεν θα θυσιαστούν στο μέλλον θεμελιώδη δικαιώματα και για άλλους κατηγορούμενους, στον βωμό του ποινικού λαϊκισμού;
Το υπουργείο διαμηνύει πως πλέον θα είναι «εξαίρεση» το αντίθετο, δηλαδή η επιβολή περιοριστικών όρων ή ο κατ’ οίκον περιορισμός με ηλεκτρονική επιτήρηση (βραχιολάκι). Ακόμη, πλέον θα προβλέπεται και η δυνατότητα προσωρινής κράτησης μέχρι 6 μήνες για «σοβαρά πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας», σύμφωνα με τον υπουργό, ο οποίος μάλιστα επικαλέστηκε χτες το άρθρο 6 του Συντάγματος για την προσωπική ασφάλεια και την προφυλάκιση. Είναι η πρώτη φορά που θεσπίζεται υπό αυτές τις συνθήκες η προφυλάκιση για αδικήματα σε βαθμό πλημμελήματος, ενώ μέχρι σήμερα αυτό συνέβαινε μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις της ανθρωποκτονίας από αμέλεια.
Ολα τα παραπάνω πριν υπάρξει πρωτόδικη καταδίκη, ενώ για εκείνους που θα καταδικαστούν εν τέλει για έγκλημα ενδοοικογενειακής βίας αφαιρείται η δυνατότητα αναστολής ή μετατροπής των ποινών, προκειμένου να εκτίσουν κανονικά την ποινή τους, μέσα στις -ήδη υπερφορτωμένες- φυλακές. Ταυτόχρονα, η υποτροπή του δράστη καθιερώνεται ως επιβαρυντική περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας, που οδηγεί στο μέγιστο ύψος της ποινής που του επιβλήθηκε.
Πριν από τη δίωξη
Εκεί όμως που, σύμφωνα με νομικούς κύκλους, βάλλεται καίρια ο πυρήνας της απονομής δικαίου είναι στην πρόβλεψη της επιβολής περιοριστικών όρων από έναν εισαγγελικό λειτουργό ακόμη και πριν από την άσκηση της ποινικής δίωξης! Προτού δηλαδή καν οι δικαστικές αρχές αποφασίσουν για το εάν πρέπει να αποδοθούν κατηγορίες σε έναν καταγγελλόμενο και χωρίς αυτός να έχει και τα δικαιώματα που προστατεύουν έναν κατηγορούμενο με την έναρξη της ποινικής δίωξης. Αν παραβιαστούν, ωστόσο, οι περιοριστικοί όροι, επιβάλλεται απευθείας ποινή φυλάκισης. Το ελάχιστο θετικό, στη συγκεκριμένη διάταξη, φαίνεται να είναι πως το καταγγέλλον θύμα θα έχει τη δυνατότητα να προτείνει το ίδιο συγκεκριμένους περιοριστικούς όρους.
Δίκη
Το υπουργείο προαναγγέλλει αλλαγές και στην ακροαματική διαδικασία, με την απαλλαγή του θύματος από την υποχρέωση εμφάνισής του στην αίθουσα του δικαστηρίου. Ετσι, οι δικαστές θα αναγιγνώσκουν την κατάθεση που έδωσε το θύμα κατά την προδικασία. Φεμινιστικοί κύκλοι υπογραμμίζουν ωστόσο πως η εμπειρία δείχνει ότι η διαδικασία της κατάθεσης ενός θύματος μπροστά στον κακοποιητή του είναι συχνά ενδυναμωτική, ενώ σημειώνουν πως πολλές φορές η αρχική κατάθεση που δίνεται στην αστυνομία είναι ελλιπέστατη, με λάθη, ακόμη και παραλείψεις των αστυνομικών που την έλαβαν, με αποτέλεσμα η παρουσία στο δικαστήριο να είναι απαραίτητη προκειμένου η εξέλιξη της υπόθεσης να μην έχει τα αντίθετα αποτελέσματα· δηλαδή την αθώωση του θύτη λόγω ελλιπών στοιχείων.
Ερωτήματα εγείρονται ακόμα και για τις περιπτώσεις της ψυχολογικής και λεκτικής βίας, αδίκημα που θεσπίστηκε με τους νέους Ποινικούς Κώδικες. Με τι εργαλεία θα μπορέσουν τα θύματα να εκθέσουν σαφώς και εμπεριστατωμένα μια κλιμακούμενη κακοποιητική συμπεριφορά, αν αφαιρείται η προφορικότητα της διαδικασίας; Πλέον θα είναι στη διακριτική ευχέρεια του δικαστή, που θα μπορεί, με ειδική αιτιολογία, να κρίνει την παρουσία του θύματος απολύτως απαραίτητη με προτεραιότητα την εξ αποστάσεως εξέτασή του.
Αυτό είχε θεσπιστεί ήδη στο πλαίσιο του ενωσιακού δικαίου, προκειμένου να αποτραπεί η επαναθυματοποίηση, στις περιπτώσεις που τα θύματα είναι παιδιά και θύματα τράφικινγκ. Αυτό είδαμε στην υπόθεση της 12χρονης από τον Κολωνό, η οποία κατά τη διάρκεια της δίκης έδωσε πολλαπλές καταθέσεις σε προστατευμένο περιβάλλον, με παρουσία παιδοψυχολόγου, και στη συνέχεια οι καταθέσεις της παρουσιάζονταν ενώπιον του δικαστηρίου. Ωστόσο, είναι γνωστό πως η χώρα δεν έχει καν υποδομές για να στηρίξει αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα των θυμάτων που θα εξασφαλίζει ένα πλέγμα προστασίας τους.
Ταυτόχρονα, χωρίς τη δικλίδα ασφαλείας των «χρονοβόρων» δικαστικών συμβουλίων, θα επισπεύδεται η διαδικασία της ανάκρισης, προκειμένου ένας κατηγορούμενος σε βαθμό κακουργήματος να παραπέμπεται άμεσα στο ακροατήριο. Η αρχή με τον περιορισμό των δικαστικών συμβουλίων -που διαχρονικά αποτελούσαν μια επιπλέον εγγύηση δικαιοσύνης- έγινε στον προηγούμενο κύκλο αλλαγών στους Ποινικούς Κώδικες και εξακολουθεί να παραμένει άγνωστο με ποιον τρόπο θα παρέχονται οι απαραίτητες δικονομικές εγγυήσεις.
Επιμέλεια τέκνων
Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στη δυνατότητα του εισαγγελέα να διερευνά αυτεπάγγελτα αν συντρέχει περίπτωση μεταβολής του καθεστώτος επιμέλειας ανήλικων τέκνων για την κακή άσκηση γονικής μέριμνας (άρ.1532 του Αστικού Κώδικα). Ενα ερώτημα που εγείρεται εδώ είναι πώς η συγκεκριμένη ρύθμιση συνάδει με τη νομοθεσία του προκατόχου, Κ. Τσιάρα, που στην περίπτωση των κακοποιητικών συζύγων όρισε ως προϋπόθεση την οριστική καταδικαστική απόφαση για να μην μπορούν να δουν τα παιδιά.
Πυροτεχνηματικές και άνευ ουσίας, ακόμη και επικίνδυνες, φαίνονται οι υπόλοιπες διατάξεις που παρουσιάστηκαν χθες. Το υπουργείο προανήγγειλε τη λειτουργία πλατφόρμας όπου ανώνυμα, θύματα ή τρίτα πρόσωπα θα καταγγέλλουν εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας, χωρίς δηλαδή να πηγαίνουν στις αρμόδιες αρχές. Πώς θα περιορίσουν το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας ηλεκτρονικές πλατφόρμες είναι άγνωστο, όπως και ποια θα είναι στη συνέχεια η διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθήσουν οι αστυνομικοί για να αντιμετωπίσουν το περιστατικό που καταγγέλλεται. Το ίδιο αόριστη ήταν και η προαναγγελία δημιουργίας αρχείου/ιστορικού αναφορών ενδοοικογενειακής βίας από τις αστυνομικές αρχές, μια και ο υπουργός δεν αποσαφήνισε σε τι θα διαφέρει από το γνωστό σε όλους ποινικό μητρώο.
Χάριν εντυπωσιασμού φαίνεται πως είναι και η διάταξη για την «ενίσχυση των τρόπων γνωστοποίησης των δικαιωμάτων και παροχής της νομικής βοήθειας» στα θύματα. Πρόκειται για υποχρέωση που, θεωρητικά, δεσμεύει τη χώρα εδώ και χρόνια βάσει της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.
Ο πρόεδρος της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Δ. Βερβεσός συγκαλεί σήμερα (15.00) τη Συντονιστική Επιτροπή της Ολομέλειας, με αφορμή τις αναγγελθείσες αλλαγές για τα θέματα ενδοοικογενειακής βίας και τις πρόσφατες παρεμβάσεις της ηγεσίας του Αρείου Πάγου.
Πηγή: Εύα Παπαδοπούλου | efsyn.gr
Διαβάστε ακόμη: