Τις επικρίσεις που δέχεται το υπουργείο Πολιτισμού που με μοναδικό κίνητρο την εμπορευματοποίηση μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, κατήρτισε σχέδιο για αποκλειστικές, εξατομικευμένες και πανάκριβες ξεναγήσεις στην Ακρόπολη, αναδεικνύει, με εκτενές ρεπορτάζ του ο Guardian, εστιάζοντας στις «ελιτίστικες» λογικές των εμπνευστών του.
Το βρετανικό έντυπο σημειώνει ότι, οι ξεναγήσεις αυτές, οι οποίες συνοδεύονται από ένα απίστευτο αντίτιμο 5.000 ευρώ, έχουν ως στόχο να επιτρέψουν σε μικρές ομάδες επισκεπτών να περιηγηθούν στην κορωνίδα των αρχαίων μνημείων μας, εκτός ωραρίου και χωρίς τα συνηθισμένα πλήθη. Ωστόσο, στο πλάνο αυτό αντιδρούν πολλοί, μεταξύ αυτών οι αρχαιολόγοι και οι ξεναγοί, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αντίκειται στο πνεύμα του συμβόλου της Δημοκρατίας και αποκλείει όσους δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τα υψηλά τέλη.
Οι επικριτές θεωρούν την πρωτοβουλία ελιτίστικη και απότοκη της πρόθεσης εμπορευματοποίησης του εμβληματικού αρχαιολογικού χώρου. Επιπλέον, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την πρακτικότητα του συστήματος, ιδίως όσον αφορά τον αντίκτυπό του στους τακτικούς επισκέπτες και την πιθανή επιδείνωση των ανισοτήτων στην πρόσβαση στην πολιτιστική κληρονομιά.
Η Δέσποινα Κουτσούμπα, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), καταδικάζει την αποκλειστικότητα των ξεναγήσεων, υποστηρίζοντας ότι δίνουν προτεραιότητα στους πλούσιους επισκέπτες έναντι του ευρύτερου κοινού. Υποστηρίζει ότι μια τέτοια κίνηση υπονομεύει τη σημασία του μνημείου ως σύμβολο της δημοκρατικής Αθήνας, όπου επικρατούσε η ισότητα ενώπιον του νόμου. «Το επόμενο πράγμα που θα κάνουν εκεί πάνω, είναι προτάσεις γάμου και προπόσεις με σαμπάνια, αφού θα αισθάνονται ότι δικαιούνται, εφόσον έχουν ξοδέψει τόσα χρήματα, να κάνουν ό,τι θέλουν στο χώρο», σημειώνει η αρχαιολόγος.
Μέχρι σήμερα, δυνατότητα πρόσβασης στην Ακρόπολη εκτός κανονικού ωραρίου, είχαν παγκόσμιοι ηγέτες, βασιλείς και επιλεγμένες διασημότητες. Το κοινό, εκτός από τους ακαδημαϊκούς και τους συντηρητές, μπορούσε να απολαύσει νύχτα τους αρχαίους ναούς μόνο κατά την πανσέληνο του Αυγούστου. Οι επικριτές θεωρούν την απόφαση του υπουργείου να εμπορευματοποιήσει την πρόσβαση στον χώρο ως δείγμα μιας ευρύτερης τάσης προς την ιδιωτικοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία καθοδηγείται από τη φιλοεπιχειρηματική στάση της κεντροδεξιάς κυβέρνησης της Ελλάδας, σημειώνει το βρετανικό μέσο.
«Είναι απλά ελιτίστικο», λέει και ο Κώστας Ζαμπάς, που ηγήθηκε των εργασιών αποκατάστασης στην Ακρόπολη για περισσότερα από 25 χρόνια. «Η ίδια η ιδέα έρχεται σε αντίθεση με το πνεύμα ενός τόπου που συνδέουμε με τη δημοκρατία. Δεν είναι σωστό», λέει χαρακτηριστικά.
Επιπλέον, εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με τις πρακτικές επιπτώσεις του σχεδίου, ιδίως όσον αφορά τον αντίκτυπό του στους τακτικούς επισκέπτες και την τουριστική βιομηχανία. Οι ξεναγοί φοβούνται ότι η επιμήκυνση των ωρών λειτουργίας για την εξυπηρέτηση των αποκλειστικών ξεναγήσεων θα μπορούσε να επιδεινώσει τις προκλήσεις που θέτουν οι ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες που φτάνουν έως και τους 45°C (113°F) κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτό, υποστηρίζουν, θα μπορούσε να αποτρέψει τους τουρίστες και να διαταράξει την τουριστική οικονομία, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην έγκαιρη πρόσβαση σε αξιοθέατα όπως η Ακρόπολη.
Σύμφωνα μάλιστα με τον Κρίτωνα Πιπέρα, ο οποίος μέχρι πρόσφατα ήταν επικεφαλής της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξεναγών με 4.000 μέλη, «εδώ και αρκετά χρόνια το σωματείο μας πιέζει να ανοίγει νωρίτερα η Ακρόπολη ακριβώς λόγω της αλλαγής του καιρού. Μην ξεχνάτε, λόγω της έλλειψης σκιάς, είναι πολύ πιο ζεστά εκεί πάνω».
Ωστόσο, οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας υποστηρίζουν ότι αποτελεί μια ευκαιρία για τη δημιουργία αναγκαίων εσόδων για πολιτιστικά έργα. Η Νικολέτα Βαλάκου, πρόεδρος του Ελληνικού Οργανισμού Αξιοποίησης Πολιτιστικών Πόρων, υπερασπίζεται τις «πριβέ» περιηγήσεις ως μέσο επανεπένδυσης στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Οι εν λόγω ξεναγήσεις, εκτιμά, ότι θα μπορούσαν να αποφέρουν έως και 40.000 ευρώ την ημέρα, με τα έσοδα να πηγαίνουν σε πολιτιστικά έργα που στερούνται πόρων. Επιπλέον, υποστηρίζει ότι «είχαμε αιτήματα από tour operators για αυτό εδώ και πολύ καιρό»
Παράλληλα, υπάρχουν και ορισμένα μέλη της ελληνικής διασποράς που εκφράζουν επίσης την υποστήριξή τους κι έχουν εκφράσει ενδιαφέρον για συμμετοχή στο πρόγραμμα, θεωρώντας τις ξεναγήσεις αυτές ως έναν τρόπο οικονομικής συνεισφοράς στη συντήρηση των πολιτιστικών μνημείων για τις μελλοντικές γενιές. Ο Πίτερ Πούλος, εκτελεστικός διευθυντής της Hellenic Initiative, μιας παγκόσμιας φιλανθρωπικής οργάνωσης της ελληνικής διασποράς, δηλώνει: «Γιατί να μη δώσουν από τα χρήματά τους, εάν πρόκειται να βοηθήσουν στην προστασία και τη διατήρηση των πολιτιστικών μας μνημείων για τις επόμενες γενιές; Όλοι υποστηρίζουμε τα υψηλότερα ιδανικά, αλλά στο τέλος της ημέρας τα ιδανικά δεν πρόκειται να καλύψουν το σκληρό κόστος που απαιτείται για τη λειτουργία ενός μνημείων αυτού του μεγέθους».