Eυχαριστίες, αναφορές στη θετική ατζέντα και τους τομείς συνεργασίας, αλλά και σημεία που έδειξαν βαθιές διαφορές περιλάμβαναν οι κοινές δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν από την Άγκυρα.
Παρά την προσπάθεια να κρατηθούν οι κοινές δηλώσεις στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας, οι δύο ηγέτες είχαν αντιπαράθεση από μικροφώνου για τη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, τη μετατροπή της Μονής της χώρας σε τζαμί, αλλά και το θέμα της σφαγής στην Παλαιστίνη.
Συγκεκριμένα, ο Τούρκος πρόεδρος αρχικά ανέφερε ότι η συνάντηση με τον Μητσοτάκη επιβεβαιώνει ότι «η διακήρυξη Φιλίας που είχαμε πριν λίγους μήνες, λειτουργεί προς όφελος και των δύο χωρών», ενώ τόνισε ότι είναι σημαντικό ότι γίνονται βήματα σε ότι αφορά τη συνεργασία σε τομείς, όπως η οικονομία, η υγεία και επιστήμη.
Παράλληλα, έκανε αναφορά σε τούρκικη μειονότητα στην Θράκη και στην εκπλήρωση των δικαιωμάτων της, με τον Μητσοτάκη μετά από λίγο να αναφέρει ότι η μειονότητα είναι θρησκευτική, σημειώνοντας ότι «στη Θράκη οι χριστιανοί και μουσουλμάνοι συμπολίτες μας ζουν αρμονικά. Ο χαρακτηρισμός της μειονότητας ως θρησκευτικής προβλέπεται ρητά στη συνθήκη της Λωζάνης».
Η ΧΑΜΑΣ, Η ΓΑΖΑ ΚΑΙ Η ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ
Αναμφίβολα αυτό που κέντρισε το ενδιαφέρον ήταν η on camera αντιπαράθεση, σε ήπιους τόνους, ανάμεσα στον πρωθυπουργό και τον πρόεδρο της Τουρκίας για τη σφαγή των Παλαιστινίων.
Ο Ταγίπ Ερντογάν εστίασε σε όσα γίνονται στη Λωρίδα της Γάζας, μιλώντας ξεκάθαρα για γενοκτονία και σφαγή. Αφού υπογράμμισε πως η πόλη Ράφα αποτελεί το τελευταίο καταφύγιο αθώων αμάχων, ευχαρίστησε την Ελλάδα για τη θετική της ψήφο στο πρόσφατο ψήφισμα που έγινε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το οποίο αναγνωρίζει ότι η Παλαιστίνη πληροί τις προϋποθέσεις για να γίνει πλήρες μέλος του Οργανισμού.
Μιλώντας για το θέμα στη δική του τοποθέτηση ο Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε εξαιρετικά ανησυχητικές τις εξελίξεις σε Ουκρανία και Γάζα, ενώ επισήμανε ότι «δε συμφωνούμε πάντα σε θέματα που αφορούν τη Μέση Ανατολή. Η θέση μας είναι ότι το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να αμυνθεί σε τρομοκρατική οργάνωση που δεν εκπροσωπεί τον Παλαιστινιακό λαό» για να συνεχίσει, λέγοντας: «Συμφωνούμε ότι πρέπει να σταματήσει η ασύμμετρη χρήση βίας και να οδηγηθούμε σε κατάπαυση πυρός, συμφωνούμε ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να αποκτήσουν πρόσβαση σε ανθρωπιστική βοήθεια και να μην γίνει επέμβαση στη Ράφα».
Κλείνοντας την τοποθέτησή του για το θέμα, ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι «η μόνη βιώσιμη πολιτική είναι η λύση των δύο κρατών, θέση που υποστηρίζουμε απόλυτα και ενεργά».
Ο Ερντογάν με τη σειρά του, χαρακτήρισε τη Χαμάς ως «αντιστασιακή οργάνωση» που παλεύει για να σώσει τον τόπο της. Συγκεκριμένα, ο Τούρκος πρόεδρος ανέφερε ότι «η Χαμάς έχει ιδρυθεί το 1947, είναι αντιστασιακή οργάνωση που προσπαθεί να προστατέψει τα εδάφη της. Θα ήταν βάναυση και αδίστακτη προσέγγιση. Δεν θεωρώ τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση. Θεωρώ ότι δίνει μάχη για να προστατέψει τον λαό της. Εάν το πείτε τρομοκρατική οργάνωση αυτό θα μας λυπούσε. Στη χώρα μας υπάρχουν πάνω από 1000 μέλη της Χαμάς που νοσηλεύονται».
«Ας συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε, αλλά ας συμφωνήσουμε ότι συμφωνούμε να υπάρξει κατάπαυση του πυρός και να προστατευθούν οι άμαχοι Παλαιστίνιοι» ανταπάντησε ο Κ. Μητσοτάκης.
«ΑΦΩΝΙΑ» ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ
Όσον αφορά στη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε τζαμί (γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις στη Ελλάδα), ο Τούρκος πρόεδρος χρησιμοποίησε το αφήγημα περί προάσπισης του Πολιτισμού, σημειώνοντας πως ο χώρος «είναι ανοιχτός προς όλους για επίσκεψη». «Χώρα υπόδειγμα η Τουρκία στην προστασίας της πολιτισμικής κληρονομιάς», είπε χαρακτηριστικά ο Τ. Ερντογάν, σημειώνοντας πως η απόφαση να γίνει η Μονή τζαμί ελήφθη το 2020.
Στο θέμα αναφέρθηκε στις δικές του δηλώσεις και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας για θέματα θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Ο πρωθυπουργός σημείωσε ότι «είχαμε την ευκαιρία με ειλικρίνεια να συζητήσουμε με τον πρόεδρο Ερντογάν τη στενοχώρια, τη δυσαρέσκειά μας για το γεγονός ότι η Μονή της Χώρας άλλαξε χαρακτήρα και θα λειτουργεί πια ως τέμενος».
Πάντως σε εκείνο το σημείο ο πρωθυπουργός έδειξε να μην θέλει να δώσει έκταση υποστηρίζοντας, με βάση και τα λόγια του Τ. Ερντογάν, ότι «κατ΄ ελάχιστο είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να διαφυλάξουμε την πολιτιστική αξία του μνημείου για να είναι επισκέψιμο από όλους».
ΚΥΠΡΙΑΚΟ, ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ, ΒΙΖΑ, ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ
Στα περισσότερα θέματα στα οποία αναφέρθηκαν οι δύο ηγέτες, ήταν εμφανής η προσπάθεια να επενδύσουν στα θετικά σημεία, αν και δεν απουσίασαν τα σημεία στα οποία ήταν εμφανής η διάσταση απόψεων.
Αναφερόμενος σε αυτή τη θετική ατζέντα που επιχειρούν να οικοδομήσουν οι δύο χώρες, ο Κυρ. Μητσοτάκης σημείωσε ότι «αυτή η προσέγγιση έχει ήδη οδηγήσει σε χειροπιαστά αποτελέσματα με μεγάλο όφελος». Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στην συμφωνία για τη επίσημη ίδρυση επιχειρηματικού συμβουλίου. Είπε ότι είναι ένα από τα πολλά βήματα, ώστε να φτάσουμε στο στόχο να διπλασιάσουμε τις διμερείς μας συναλλαγές.
«Και οι δύο λαοί μας όπως είχα δεσμευτεί απολαμβάνουν καρπούς σημαντικής πρωτοβουλίας, να μπορούν Τούρκοι να ταξιδεύουν σε 10 ελληνικά νησιά και η διαδικασία έκδοσης βίζας να διαρκεί μόνο λίγα λεπτά», συμπλήρωσε ο Έλληνας πρωθυπουργός και συνέχισε σε ανάλογο πνεύμα: «Και στον κρίσιμο τομέα του μεταναστευτικού η συνεργασία αποδίδει απέναντι στις παράνομες ροές και τους άθλιους διακινητές. Πρέπει να συνεχιστεί και να ενταθεί. Και οι δύο έχουμε πιεστεί από μεταναστευτικά βήματα και η Ελλάδα ανέκαθεν συμφώνησε και εξακολουθεί να συμφωνεί στη χρηματοδότηση της Τουρκίας από την ΕΕ».
Για τις μειονότητες στις δύο χώρες, ο Κυρ. Μητσοτάκης είπε πως προσδιορίζονται από τη Συνθήκη της Λωζάνης και πως «αποτελούν γέφυρα φιλίας». Συγκεκριμένα, ανάφερε μεταξύ άλλων πως «ο χαρακτηρισμός της μειονότητας ως θρησκευτικής προβλέπεται ρητά στη Συνθήκη της Λωζάνης και το έμπρακτο ενδιαφέρον για την ευημερία της επιβεβαιώνεται με την έμπρακτη τήρηση αρχών ισονομίας και ισοπολιτείας και με τη λήψη ειδικών μέτρων που απολαμβάνουν οι μουσουλμάνοι της χώρας μας».
Από την πλευρά του, ο Τούρκος πρόεδρος επέλεξε να χαρακτηρίσει τη μειονότητα ως «τουρκική», λέγοντας ότι τη βλέπει ως μία ανθρώπινη γέφυρα μεταξύ των δύο χωρών. «Αναμένουμε η θετική ατμόσφαιρα στις σχέσεις μας να συμβάλει στην ικανοποίηση των δικαιωμάτων των Τούρκων και ομογενών μας στην Ελλάδα» δήλωσε συγκεκριμένα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Για το Κυπριακό, ο Κυρ. Μητσοτάκης είπε ότι «προφανώς διαφωνούμε, αλλά το αντίδοτο στο αδιέξοδο δεν μπορεί να είναι άλλο από το διάλογο» και «πρέπει να δοθεί χρόνος στην ειδική απεσταλμένη του ΓΓ του ΟΗΕ». Από την πλευρά του, ο Τ. Ερντογάν ζήτησε να επιτευχθεί μια «δίκαιη λύση», στη βάση όμως των πραγματικοτήτων που έχουν διαμορφωθεί στο νησί.
Ο κ. Μητσοτάκης είπε επίσης ότι η Ελλάδα υποστήριζε και υποστηρίζει την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας με προϋπόθεση το σεβασμό του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
ΚΟΙΝΗ ΔΗΛΩΣΗ
Τα αποτελέσματα του 5ου Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στην Αθήνα αλλά και την πρόοδο που έχει καταγραφεί έκτοτε στις διμερείς συναντήσεις για τον Πολιτικό Διάλογο, τη «θετική» ατζέντα και τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης που έχουν μεσολαβήσει υπό την καθοδήγηση των δύο Υπουργών Εξωτερικών, είχαν την ευκαιρία να αξιολογήσουν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ταγίπ Ερντογάν κατά τη συνάντησή τους στην Άγκυρα, όπως αναφέρεται στην Κοινή Δήλωση, που εξεδόθη μετά το ραντεβού κορυφής.
Στην ίδια δήλωση επισημαίνεται ότι οι δύο ηγέτες καλωσόρισαν την πρόοδο, που έχει επιτευχθεί στο πλαίσιο της «θετικής» ατζέντας, αλλά τα μέτρα αμοιβαίου συμφέροντος, που έχουν ληφθεί σε διάφορους τομείς. Μάλιστα υπογράμμισαν τη σημασία της αναβάθμισης της διμερούς οικονομικής συνεργασίας ως κεντρική πτυχή των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ενώ όπως αναφέρεται οι δύο ηγέτες είχαν την ευκαιρία να κάνουν μία ανασκόπηση των περιφερειακών και διεθνών ζητημάτων και επαναβεβαίωσαν ότι το θετικό κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών συμβάλλει με σημαντικό τρόπο στην ενίσχυση της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή. Τέλος στην κοινή δήλωση αναφέρεται ότι οι κκ. Μητσοτάκης και Ερντογάν εξουσιοδότησαν τους δύο Υπουργούς Εξωτερικών να προετοιμάσουν το έδαφος για τα επόμενα ελληνοτουρκικά ραντεβού εντός του συμφωνημένου πλαισίου.