Στις πολυεθνικές εταιρίες ορυκτών καυσίμων πηγαίνουν τα περισσότερα χρήματα αποζημιώσεων για το κλίμα, εξαιτίας ενός αμφιλεγόμενου συστήματος διαιτησίας (ISDS) που επιτρέπει στις εταιρείες να μηνύσουν τις κυβερνήσεις ζητώντας αποζημίωση για αποφάσεις που υποστηρίζουν ότι επηρεάζουν τα κέρδη τους.
Οι βασικοί μολυντές, δηλαδή οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων, που θεωρούνται υπεύθυνες για την κλιματική αλλαγή, είναι αυτοί που έχουν επωφεληθεί περισσότερο από όλους από τις αποζημιώσεις που δίνονται σε όσους έχουν πληγεί από τους νόμους για την προστασία του κλίματος. Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Guardian, από τα 114 δισ. δολάρια που έχουν επιδικαστεί σε αποζημιώσεις για απώλειες, τα 100 δισ. έχουν κατακυρωθεί σε ιδιώτες επενδυτές.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προέρχονται από σε κοινή ανάλυση των οργανισμών για τη διαφάνεια Transnational Institute, Trade Justice Movement και PowerShift, στα διαιτητικά δικαστήρια μεταξύ δημοσίου και ιδιωτών επενδυτών, οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων είναι αυτές που πετυχαίνουν τις μεγαλύτερες αποζημιώσεις για τη ζημιά που υφίστανται από τις πολιτικές για την προστασία του κλίματος.
Επισημαίνουν μάλιστα ότι το αμφιλεγόμενο σύστημα διαιτησίας (ISDS) που επιτρέπει στις εταιρείες να μηνύσουν τις κυβερνήσεις για αποζημίωση για αποφάσεις που υποστηρίζουν ότι επηρεάζουν τα κέρδη τους διεξάγεται σε μεγάλο βαθμό κεκλεισμένων των θυρών, ενώ ορισμένες κρίσεις παραμένουν μυστικές. Σύμφωνα με έναν παγκόσμιο ιχνηλάτη αυτών των δικαστικών συμβιβασμών, που μόλις θεσμοθετήθηκε για να παρακολουθεί αυτές τις περιπτώσεις, μέχρι στιγμής έχουν καταβληθεί 114 δισεκατομμύρια δολάρια από το δημόσιο ταμείο στους επενδυτές, ποσό που σχεδόν ισούται με τη χρηματοδότηση που παρέχουν τα πλούσια κράτη για την προστασία του κλίματος το 2022.
Ειδικά οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων είναι μακράν οι μεγαλύτεροι ωφελούμενοι από τα εταιρικά πάνελ. Από το 1998 έχουν λάβει με 80,21 δισ. δολάρια και, αν συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, τουλάχιστον ακόμη 48 δισ. δολάρια θα εκταμιευθούν για τη διευθέτηση υποθέσεων που εκκρεμούν, προς το παρόν, για απώλειες εσόδων λόγω νομοθεσίας για το κλίμα.
Σύμφωνα με τη Λουθία Μπάρθενα, του Transnational Institute, «η βρετανική κυβέρνηση πλήρωσε τους ιδιοκτήτες δούλων ποσό που σε σημερινά χρήματα αντιστοιχεί σε 7 τρισ. για τον τερματισμό της δουλείας και τώρα οι εταιρικοί δράστες πληρώνονται για να κάνουν το σωστό όσον αφορά το κλίμα ή τουλάχιστον να σταματήσουν να ακολουθούν εσφαλμένες πρακτικές». Και τονίζει ότι αυτά τα χρήματα θα έπρεπε κανονικά «να δαπανηθούν για αποζημιώσεις για τα αθώα θύματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αντί να δοθούν στις εταιρείες που είναι υπεύθυνες για το πρόβλημα».
Από την πλευρά του, ο Τομ Γουίλς, διευθυντής του Trade Justice Movement, ο μηχανισμός διαιτησίας μεταξύ επενδυτών και δημόσιων αρχών ISDS «είναι το μυστικό όπλο για τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων ενάντια στους νόμους για το κλίμα. Τα εταιρικά δικαστήρια χρησιμοποιούνται επίσης για να απειλήσουν τις κυβερνήσεις να μην ενδώσουν στις απαιτήσεις πολιτών και κοινοτήτων για δράση για το κλίμα. Πρέπει να μπει ένα τέλος σε αυτό το πράγμα, απαιτείται επειγόντως μεταρρύθμιση».
Πρέπει να σημειωθεί ότι το σύστημα ISDS ήδη αντιμετωπίζει πρόβλημα, καθώς οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. αποχώρησαν ομαδικά από τη Συνθήκη για την Ενεργειακή Διαιτησία, στην οποία βασίζονται οι περισσότερες αγωγές από ιδιώτες επενδυτές για αποζημιώσεις, ωστόσο ο μηχανισμός εξακολουθεί να είναι βασικό στοιχείο των περισσότερων διεθνών επενδυτικών συμφωνιών. Δίνει στους ξένους επενδυτές το δικαίωμα να μηνύσουν τα κράτη απαιτώντας δισεκατομμύρια δολάρια σε αποζημιώσεις, όταν τα προσδοκώμενα κέρδη τους επηρεάζονται από μέτρα όπως οι νόμοι για το κλίμα.
Επιπλέον, σε αντίθεση με τα εθνικά δικαστήρια, τα δικαστήρια ISDS επιτρέπουν στους επενδυτές να διαμορφώνουν τις επιτροπές που θα εκδικάσουν την υπόθεσή τους, γεγονός που σύμφωνα με τον ΟΗΕ δημιουργεί «προφανείς κινδύνους μεροληψίας, σύγκρουσης συμφερόντων, πιθανών παραπτωμάτων και άλλων καταχρήσεων εξουσίας». Στην έκθεση του ΟΗΕ το περασμένο Οκτώβριο γινόταν σαφές ότι το σύστημα ISDS είχε αποτρέψει τα κράτη από το να αναλάβουν δράση για το κλίμα.
Ο ιχνηλάτης για τις ISDS διαθέτει ένα αρχείο με δυνατότητα αναζήτησης και των 1.362 σχετικών προσφυγών που έχουν κατατεθεί. Οι ιδιώτες επενδυτές έχουν προσπαθήσει μέχρι στιγμής να διεκδικήσουν 857 δισεκατομμύρια δολάρια από τις εθνικές κυβερνήσεις, με 129 αξιώσεις να έχουν καταγραφεί για 1 δισ. δολάρια ή περισσότερο.
Όπως επισημαίνει ο Φαμπιάν Φλις, της ΜΚΟ PowerShift, « αδικία είναι εμφανώς προφανής: οι χώρες στον παγκόσμιο νότο είναι τα κύρια θύματα του μηχανισμού ISDS, ενώ οι εταιρείες από την Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική επωφελούνται». Εξήγησε ότι ο μηχανισμός «μεταφέρει δημόσιο χρήμα στα χέρια λίγων εταιρειών και των μετόχων τους. Αυτό πρέπει να σταματήσει. Είναι καιρός οι χώρες παντού να εγκαταλείψουν τις συμφωνίες που περιλαμβάνουν όρο για προσφυγή στο ISDS, ώστε να μπορέσουν να οικοδομήσουν ένα δίκαιο και βιώσιμο μέλλον».
Πηγή: The Guardian