Στην Κρήτη έχουμε ένα παλιό γνωμικό το οποίο ο μύθος θέλει να λέει ότι το απεύθυναν μεγαλοκτηματίες στους φτωχούς εργάτες γης στα χωράφια τους. Το γνωμικό λέει: «δούλεψέ μου κακορίζικε να μη σου μοιάσω».
Κάπως έτσι προφανώς σκέφτονται ενδόμυχα και οι νεοφιλελεύθεροι κυβερνώντες της Ν.Δ. σε αγαστή συνεργασία με τους φίλους τους μεγαλοεπιχειρηματίες και βιομηχάνους, με αποτέλεσμα να γυρνούν τις εργασιακές συνθήκες στις αρχές του 20ου αιώνα.
Δεν ξέρουμε ακόμη για όσο καιρό βρίσκονται στην εξουσία οι συγκεκριμένοι “νεοφιλελέδες”-όπως εύστοχα αποκαλούνται-μήπως γυρίσουμε ακόμη πιο πίσω εργασιακά, στον 19ο αιώνα όπου οι εργάτες δούλευαν “νύχτα με νύχτα”.
ΜΕΙΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥ ΩΡΑΡΙΟΥ. ΜΙΑ ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΩΣΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Ο οικονομολόγος John Maynard Keynes έγραψε το 1930 ένα δοκίμιο με τίτλο «Οικονομικές δυνατότητες για τα εγγόνια μας». Εκεί προέβλεψε ότι με δεδομένη τη συνεχή πρόοδο της τεχνολογίας και την ανάλογη βελτίωση του βιοτικού μας επιπέδου, στην εποχή που διανύουμε ο χρόνος εργασίας θα έπρεπε να έχει δραστικά μειωθεί, αγγίζοντας έως και το κατώτατο όριο των 15 ωρών εβδομαδιαίως. Παρόλα αυτά, ο κανόνας σήμερα -τουλάχιστον για τις χώρες του ΟΟΣΑ- εξακολουθεί να είναι ο τυπικός, των 40 ωρών εργασίας την εβδομάδα, ενώ οι πιέσεις για περισσότερη ευελιξία προς αύξηση των ωρών εντείνονται.
Με την πάροδο του χρόνου και την συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή των ωρών εργασίας στα μέσα του 19ου αιώνα, έγιναν αποφασιστικά βήματα για τη ριζική μείωση του χρόνου εργασίας. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό διαδραμάτισε η οργάνωση σε συνδικαλιστικό επίπεδο του κόσμου της εργασίας με αιματηρές πολλές φορές διεκδικήσεις όπως στην εργατική πρωτομαγιά το 1886 στο Σικάγο. Μια μαζική εργατική απεργία και εξέγερση που έφερε ως αποτέλεσμα τη καθιέρωση της οκτάωρης εργασίας, καθιερώνοντας τη πρώτη του Μάη ως παγκόσμια εργατική απεργιακή ημερομηνία.
Στη σημερινή εποχή με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, οι προτάσεις του Κέϊνς είναι όχι μόνο εφικτές αλλά ζητούμενες.
Στις χώρες του ΟΟΣΑ από την δεκαετία του ’70 και έπειτα επικρατεί ως μ.ο. ο κανόνας των 40 ωρών εβδομαδιαίας εργασίας σε σχέση με την εξαρτημένη εργασία πλήρους απασχόλησης. Τα τελευταία χρόνια η πρόταση για εργασιακή εβδομάδα των τεσσάρων ημερών ή όποιας άλλης μείωσης του ωραρίου εργασίας, με διατήρηση των απολαβών του πενθημέρου, είναι μια ιδέα που κερδίζει διαρκώς μεγαλύτερη απήχηση. Ήδη η Γαλλία από το 1998 αποτελεί την μοναδική χώρα με καθιερωμένο 35ώρο.
Σήμερα, μια σειρά από χώρες όπως η Ισλανδία, η Ιρλανδία, η Σκωτία, η Ισπανία, η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία και η Σουηδία έχουν ανακοινώσει πιλοτικά σχέδια τετραήμερης εργασιακής εβδομάδας. Στην Ισλανδία η δοκιμή (με τη συμμετοχή περισσότερου από το 1% του εργατικού δυναμικού της χώρας την περίοδο 2015-2019) ήταν επιτυχής, μειώνοντας τις ώρες σε 35-36, και έδειξε ότι η παραγωγικότητα όχι μόνο δεν κάμφθηκε, αλλά παρέμεινε ίδια ή/και αυξήθηκε. Αντίστοιχα στον ιδιωτικό τομέα, μια πιλοτική δοκιμή μείωσης των ωρών εργασίας για το εργατικό δυναμικό 2.300 ατόμων της Microsoft Ιαπωνίας για πέντε συνεχόμενες εβδομάδες το 2019 κατέγραψε αύξηση της παραγωγικότητάς τους κατά 40%.
ΖΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΜΕΣΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Αν όλα αυτά σας φαίνονται σωστά (που είναι) αυτό δεν σημαίνει ότι τις ίδιες απόψεις και επιχειρήματα, συμμερίζονται οι Έλληνες μεγαλοεπιχειρηματίες και η κυβέρνηση της Ν.Δ. Αλλά τι να ξέρουν αυτοί οι “κουτόφραγκοι” που «όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί ήταν σκαρφαλωμένοι στα δέντρα».
Έρχεται λοιπόν με τη βούλα της κυβέρνησης «εργασιακός χειμώνας» στην καρδιά του καλοκαιριού για τους (να μην το ξεχνάμε πρωταθλητές) Έλληνες στην εργασία.
Εξάλλου είναι γνωστό ότι η συγκεκριμένη κυβέρνηση αγαπά τις οικονομικές θεωρίες του Μίλτον Φρίντμαν, του γκουρού του νεοφιλελευθερισμού και της “ελεύθερης αγοράς”, από αυτές του Κέινς οι οποίες για τους νεοφιλελεύθερους…βρωμούν σοσιαλισμό.
Την ίδια ώρα που σε αρκετά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πειραματίζονται με την εβδομάδα των τεσσάρων ημερών εργασίας χωρίς μείωση των αμοιβών των εργαζομένων, στη χώρα μας, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση καθώς τον Ιούλιο κάνει την επίσημη εμφάνισή της η εξαήμερη εργασία.
Έξι χρόνια από το τέλος του εφιάλτη των μνημονίων η κυβέρνηση βάζει σταδιακά τέλος στο πενθήμερο κοπιάροντας το μοντέλο που έπεσε στο τραπέζι από τους δανειστές μας στο πρώτο μνημόνιο αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε.
Έτσι, από την 1η Ιουλίου οι επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας με εναλλασσόμενες βάρδιες θα μπορούν να ζητούν από τους εργαζομένους τους να δουλεύουν και την 6η ημέρα.
Μέσα στο καλοκαίρι ξεκινά λοιπόν για τους εργαζομένους «εργασιακός χειμώνας» με την Ελλάδα να είναι ήδη πρωταθλήτρια στις ώρες εργασίας σε εβδομαδιαία βάση στην Ευρωζώνη, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Eurostat.
Οι εργαζόμενοι ηλικίας 20-64 ετών στη χώρα μας, εργάζονται στην κύρια εργασία τους κατά μέσο όρο 39,8 ώρες την εβδομάδα και βρίσκονται στην κορυφή της λίστας (Ευρωζώνη) μπροστά από τη Ρουμανία (39,5), την Πολωνία (39,3) και τη Βουλγαρία (39,0).
Η αναλυση της Handelsblatt
Τα «κατορθώματά» μας έφτασαν μέχρι τη Γερμανία με την Handelsblatt να φιλοξενεί την είδηση στις σελίδες της.
«Σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ δεν εργάζονται οι άνθρωποι τόσο όσο στην Ελλάδα. Και τώρα θα εργάζονται ακόμη περισσότερο. Καθώς οι ειδικευμένοι εργαζόμενοι σπανίζουν ολοένα και περισσότερο, η συντηρητική κυβέρνηση θεσπίζει από την 1η Ιουλίου την εξαήμερη εργασία», αναφέρει η γερμανική εφημερίδα, προσθέτοντας πως «στην Ελλάδα υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού, παρ’ ότι η χώρα έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην ΕΕ μετά την Ισπανία».
Η ανάλυση της HB οδηγεί στο συμπέρασμα πως «η έλλειψη ειδικευμένων εργαζόμενων στην Ελλάδα είναι μία από τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κρίσης δημοσίου χρέους της δεκαετίας του 2010».
Την περίοδο της ύφεσης η ανεργία στη χώρα μας σκαρφάλωσε στο 28%. «Περίπου 600.000 κυρίως νέοι και μορφωμένοι Έλληνες εγκατέλειψαν τη χώρα, θεωρώντας πως δεν υπάρχει κανένα επαγγελματικό μέλλον στην πατρίδα τους – με αποτέλεσμα η Ελλάδα να χάσει έτσι τα καλύτερα μυαλά», γράφει η γερμανική εφημερίδα που καταλήγει γκρεμίζοντας το αφήγημα της εποχής της κρίσης που καλλιεργήθηκε από τα γερμανικά ταμπλόιντ για «το στερεότυπο των τεμπέληδων Ελλήνων» που «δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα».
Το μοντέλο της εξαήμερες εργασίας θεωρητικά θα αποφέρει μεγαλύτερους μισθούς στους εργαζομένους με την Handelsblatt να επισημαίνει προ της εφαρμογής του μέτρου ότι πολλές ώρες εργασίας «δεν φέρνουν πολλά έσοδα στους εργαζομένους» παραθέτοντας στοιχεία για το μέσο μικτό μισθό που πέρυσι στην Ελλάδα ήταν 1.251 ευρώ με το 31% των απασχολούμενων να βγάζει ακόμη και λιγότερα από 800 ευρώ μικτά. «Το χαμηλό μέσο εισόδημα αποτελεί μία ακόμη επίπτωση της κρίσης» σχολιάζει η εφημερίδα και όπως μεταδίδει η Deutsche Welle καταλήγει γράφοντας «[…] προκειμένου να τα βγάλουν πέρα, πολλοί Έλληνες κάνουν και δεύτερη δουλειά – και πολύ συχνά αμείβονται μαύρα» ισχυριζόμενη πως «αυτά τα φαινόμενα είναι που θέλει να αντιμετωπίσει τώρα η κυβέρνηση με τη εξαήμερη εργασία».
Το «πειραμα» της τετραημερης εργασιας
Να σημειώσουμε πως ο στρεσογόνος τρόπος ζωής και οι αυξημένες επαγγελματικές υποχρεώσεις έχουν ανοίξει μια μεγάλη συζήτηση σε όλη την Ευρώπη και παρόλο που καμία χώρα δεν έχει υιοθετήσει ευρέως την τετραήμερη εργασία, ορισμένες πειραματίζονται με ένα τέτοιο πρόγραμμα.
Πιλοτικές μελέτες σε χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Νότια Αφρική δείχνουν ότι λιγότερη εργασία μπορεί να βοηθήσει τους εργαζόμενους να μειώσουν την εξάντληση, να διαχειριστούν το άγχος, να κοιμούνται περισσότερο και να ασκούνται, να περνούν επιπλέον ποιοτικό χρόνο με τους αγαπημένους τους και να αισθάνονται πιο ευτυχισμένοι και υγιείς. Οι εργοδότες βλέπουν επίσης προνόμια, συμπεριλαμβανομένων χαμηλότερων ποσοστών κύκλου εργασιών και απουσιών. Η μελέτη στην Ισπανία βρήκε ακόμη και μείωση εκπομπών καυσαερίων λόγω λιγότερων μετακινήσεων.
Αλλά είπαμε, αυτοί είναι…”κουτόφραγκοι”. Δεν έρχεται με αυτούς τους τρόπους η “ανάπτυξη και η ευημερία” (των λίγων μέσα από την εργασία των πολλών). Στη χώρα του “ήλιου και της θάλασσας” οι εργαζόμενοι πρέπει να αντικρίζουν μόνο νύχτα και τη θάλασσα στη τηλεόραση.