Η Ελλάδα βρίσκεται στις χειρότερες θέσεις της ΕΕ αναφορικά με τις επιδόσεις της στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Πάνω από το 80% των αποβλήτων καταλήγουν σε χωματερές, ενώ πρόσφατα η ΕΕ ανακοίνωσε πως το πραγματικό ποσοστό ανακύκλωσης στη χώρα δεν ξεπερνά το 16%.
Σύμφωνα με την WWF Ελλάς, η παραγωγή απορριμμάτων την περίοδο 1995-2019 αυξήθηκε κατά σχεδόν 73%, πράγμα που μας κατατάσσει στην πέμπτη χειρότερη θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ.
Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα στον τομέα της ανακύκλωσης σύμφωνα με νέα μελέτη της WWF, πάνω από το 80% των αποβλήτων της χώρας καταλήγουν σε χωματερές.
Σύμφωνα με την μελέτη της WWF, η Ελλάδα μπορεί έως το 2040 να μειώσει κατά 35% τα απόβλητά της και να ανακυκλώνει το 90% των απορριμμάτων, να περιορίσει την σπατάλη των τροφίμων κατά 50% και να θάβει μόλις το 8% των παραγόμενων απορριμΜάτων της.
Ένας συνολικός στόχος μείωσης των παραγόμενων αστικών αποβλήτων κατά 30% έως το 2035 με έτος βάσης το 2019, αποτελεί πάγιο αίτημα περιβαλλοντικών φορέων στην ΕΕ. Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει ότι τα παραγόμενα αστικά απόβλητα το 2035 δεν θα πρέπει να ξεπερνούν τα 370 κιλά ανά κάτοικο.
Τα αίτια της δυστοκίας, σύμφωνα με τη WWF είναι πολλά, με κυριότερα την πολιτική απροθυμία, την κακή εφαρμογή των νόμων, την έλλειψη πόρων και τεχνογνωσίας στην τοπική αυτοδιοίκηση, την παγιωμένη διαφθορά, και τέλος, την ελάχιστη ενημέρωση των πολιτών.
Υπό αυτό το πρίσμα, το WWF Ελλάς καταθέτει σήμερα μια συνολική πρόταση για τη βιώσιμη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων στην Ελλάδα. Με την υλοποίηση των προτεινόμενων πολιτικών και παρεμβάσεων, η Ελλάδα μπορεί να πιάσει έγκαιρα τους ευρωπαϊκούς της στόχους και να γίνει μια χώρα πρότυπο, παρά τα συνεχόμενα αρνητικά ρεκόρ που σημειώνει τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τις προτάσεις που το WWF κατέθεσε στην Πολιτεία, η Ελλάδα μπορεί ως το 2040:
- Να μειώσει τα απορρίμματά της κατά 35%
- Να περιορίσει την σπατάλη τροφίμων κατά 50%
- Να οδηγεί σε ανακύκλωση το 90% των απορριμμάτων της
- Να θάβει μόλις το 8% των παραγόμενων απορριμμάτων
- Να εξοικονομήσει τουλάχιστον 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις στη διαχείριση των απορριμμάτων
Τα σημαντικότερα μέτρα για μια κυκλική οικονομία
Τα σημαντικότερα μέτρα που πρέπει να εφαρμοστούν, ώστε να βαδίσει η χώρα προς την κυκλική οικονομία, σεβόμενη τις δεσμεύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την ορθή και βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων, περιλαμβάνουν τα εξής:
- Πληρώνω όσο Πετάω, προκειμένου να πληρώνουμε ανάλογα με τις ποσότητες που πετάμε και όχι με τα τετραγωνικά του σπιτιού μας.
- Χωριστή συλλογή των αποβλήτων τροφίμων, κυρίως με διαλογή «πόρτα-πόρτα» όπως συμβαίνει ήδη με επιτυχία σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
- Ανάπτυξη χωριστών ρευμάτων για τα διαφορετικά ανακυκλώσιμα υλικά, με τη σταδιακή κατάργηση του πράσινου και του μπλε κάδου.
- Δημιουργία αποτελεσματικών και διαφανών συστημάτων ανακύκλωσης, ώστε οι επιχειρήσεις να αναλαμβάνουν το πραγματικό κόστος των απορριμμάτων τους.
- Ανάπτυξη κινήτρων και χρηματοδοτήσεων για την επαναχρησιμοποίηση, ώστε να αναπτυχθούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες.
- Παροχή κατάρτισης, τεχνογνωσίας και επαρκών πόρων στις δημοτικές αρχές για να μπορέσουν να επιτελέσουν σωστά το έργο τους.
- Θέσπιση μηχανισμού ελέγχου, παρακολούθησης και λογοδοσίας, καθώς το μεγάλο πρόβλημα στη διαχείριση αποβλήτων στην Ελλάδα ακούει στο όνομα “διαφθορά”.
- Υλοποίηση εκτεταμένων και συνεχόμενων δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, αλλά και θέσπιση διαδικασιών διαβούλευσης, με στόχο οι πολίτες να γίνουν συμμέτοχοι στη λύση.
Σύμφωνα με τις προκαταρκτικές εκτιμήσεις του WWF Ελλάς, το μοντέλο διαχείρισης που προκρίνει σήμερα η Πολιτεία θα κοστίσει πάνω από 5-5,5 δισεκατομμύρια ευρώ για αχρείαστες επενδύσεις με πόρους που θα προέλθουν αποκλειστικά από τους φορολογούμενους. Αντιθέτως, ένα διαφορετικό μοντέλο με έμφαση στην πρόληψη και στην ανακύκλωση θα κοστίσει τουλάχιστον 3 φορές λιγότερο, αξιοποιώντας διαθέσιμους ευρωπαϊκούς πόρους και δημιουργώντας πολλαπλά οφέλη στην οικονομία, στην κοινωνία, στην αγορά εργασίας με νέες θέσεις εργασίας, στη δημόσια υγεία και φυσικά, στο περιβάλλον. Σε βάθος δεκαπενταετίας, το ετήσιο λειτουργικό κόστος διαχείρισης ανά τόνο διαχειριζόμενων αστικών αποβλήτων θα είναι σχεδόν 40 ευρώ λιγότερο ανά τόνο αποβλήτων, αν ακολουθηθεί η πορεία που προτείνει το WWF Ελλάς.