Σταθερές είναι οι ελλείψεις σε ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό (οι οποίες χρονίζουν) ενώ όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες (υποδοχής, ασύλου) είναι υποστελεχωμένες. Το δε προσωπικό αυτών απασχολείται στην πλειοψηφία του με συμβάσεις ορισμένου χρόνου (ΣΟΧ) ή μέσω ΟΑΕΔ ή με διάθεση από τον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο.
Η θέση του Διοικητή της δομής, κατά το διάστημα επίσκεψης της ΕΕΔΑ, ήταν επίσης κενή. Κενά εντοπίστηκαν και στις υπηρεσίες που παρέχονται από ιδιώτες τρίτους, όπως πχ μετακίνηση αιτούντων διεθνή προστασία στην ενδοχώρα, παροχή διερμηνείας και τροφοδοσία της δομής με βυτία νερού. Τεράστιες ελλείψεις επίσης διαπιστώθηκαν σε φάρμακα και ρουχισμό/παπούτσια Και στην παροχή τρεχούμενου νερού στη Δομή. Τέλος, όπως προεκτέθηκε, οι συνθήκες στέγασης, δεν πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα λόγω συνωστισμού, έλλειψης ιδιωτικότητας, έλλειψης απαραίτητου εξοπλισμού (κρεβάτι), τρεχούμενου νερού και ντους.
Αντιπροσωπεία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), με επικεφαλής τον Αντιπρόεδρο αυτής κ. Γιάννη Ιωαννίδη και μέλη τους κ.κ. Αλέξανδρο Κωνσταντίνου (Προεδρεύων Γ’ τμήματος), Σπύρο Απέργη (Αν. Προεδρεύων Γ’ τμήματος) και Εύα Τζαβαλά (Συντονίστρια Επιστημονικού Προσωπικού) επισκέφθηκε τη Σάμο στις 6 και 7 Φεβρουαρίου 2024 για τη διερεύνηση των συνθηκών υποδοχής των αιτούντων διεθνή προστασία στα σύνορα. Αντίστοιχη επίσκεψη είχε πραγματοποιήσει και το 2020.
Κατά την επίσκεψη στη Σάμο, έγινε αυτοψία στους χώρους της Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής και έλαβαν χώρα συναντήσεις με τους προϊσταμένους των γραφείων υποδοχής και ασύλου, σωμάτων ασφαλείας, φορέων και οργανισμών υγείας καθώς και με εκπροσώπους διεθνών οργανισμών, μη κυβερνητικών οργανώσεων και κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται στο πεδίο (εντός και εκτός δομής).
Στην έκθεσή της η ΕΕΔΑ παρατηρεί:
- Η κατάσταση, όπως έκρινε η Επιτροπή, είναι σε ορισμένα πεδία οριακή εκθέτοντας τους διαμένοντες σε απολύτως ακατάλληλες συνθήκες και άμεσο κίνδυνο.
- Την ημέρα της επίσκεψης της ΕΕΔΑ, αρκετοί από τους διαμένοντες περίμεναν το λεωφορείο στον ήλιο επί μακρόν (5-7 δρομολόγια την ημέρα για να εξυπηρετήσουν πάνω από 3.500 άτομα) ενώ όσοι δεν είχαν χρήματα για το αντίτιμο (αυξήθηκε πρόσφατα κατά 30%) και μπορούσαν, μετακινούνταν με τα πόδια μέχρι το Βαθύ (απόσταση περίπου 1 ½ ώρας).
- H Δομή περιβάλλεται από διπλή περίφραξη ασφαλείας τύπου ΝΑΤΟ και η φύλαξη της δομής έχει ανατεθεί συνδυαστικά στην Ελληνική Αστυνομία και την ιδιωτική εταιρεία φύλαξης G4S. Κατά την επίσκεψη της ΕΕΔΑ, η παρουσία τόσο των αστυνομικών όσο και των ιδιωτικών φρουρών ήταν έντονη και πολυπληθής. Έλεγχος πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά, μαγνητικά και βιομετρικά συστήματα (παρουσία προσωπικού) κατά την είσοδο και έξοδο από τη δομή ενώ δεν είναι σαφές εάν υπάρχει άδεια από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα για την παρακολούθηση των διαμενόντων στον καταυλισμό με κάμερες. Η έντονη παρουσία προσωπικού ασφαλείας σε συνδυασμό με τα συμπληρωματικά μέτρα ασφαλείας (κάμερες παρακολούθησης τοποθετημένες στους εξωτερικούς χώρους – όχι μόνο στους κοινόχρηστους- και συρματοπλέγματα παντού – διπλά στην περίφραξη-) προσομοιάζει στον τρόπο διαχείρισης και λειτουργίας ενός κέντρου κράτησης.
- Την ημέρα της επίσκεψης της Επιτροπής στην ΚΕΔ Σάμου διέμεναν 3.883 άτομα, αριθμός που υπερβαίνει τη δυναμική της Δομής (ΚΕΔ Σάμου).
- Εκατοντάδες άνθρωποι διαμένουν σε καθεστώς συνωστισμού, σε κοινό χώρο χωρίς να διασφαλίζεται οιαδήποτε ιδιωτικότητα και
ασφάλεια (μόνοι άντρες, μόνες γυναίκες και οικογένειες με παιδιά διαμένουν σε ενιαίο χώρο) ούτε κατάλληλη διαμονή (οι περισσότεροι εξ αυτών κοιμούνται στο πάτωμα πάνω σε κουβέρτες και κούτες, χωρίς κρεβάτι και χωρίς στρώμα) ενώ δεν υπάρχει εντός του χώρου ντους και επαρκής πρόσβαση σε εγκαταστάσεις υγιεινής. - Απολύτως ανεπαρκής παροχή νερού.
- Γιατρός δεν υπήρξε ποτέ στη δομή καθώς η προκήρυξη του ΕΟΔΥ για την κάλυψη των δυο θέσεων ιατρών στη δομή κατέληξε άγονη.
- Τέλος, η ΕΔΔΑ εκφράζει την ανησυχία της για περιστατικά αστυνομικής βίας,12 τα οποία εμπλέκουν συνοριοφύλακες που είχαν τοποθετηθεί στην ΚΕΔ και βρίσκονται, σύμφωνα με πληροφορίες που έλαβε η ΕΕΔΑ, υπό δικαστική διερεύνηση.
Συμπερασματικά, η ΕΕΔΑ διαπιστώνει ότι, «μολονότι η ΚΕΔ κατασκευάστηκε, κατόπιν 100% χρηματοδότησης ύψους 38 εκατομμυρίων ευρώ16 και συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, για να εξυπηρετεί πληθυσμό περίπου 3.000 ατόμων και να ‘διασφαλίζει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης του διαμένοντος πληθυσμού αλλά και την ορθή υλοποίηση των απαραίτητων διαδικασιών υποδοχής και ταυτοποίησης’, με τις πρώτες μαζικές αφίξεις το 2023 εμφανίστηκαν οι αδυναμίες διαχείρισης του συστήματος».
Δεδομένων των ανωτέρω, η ΕΕΔΑ καλεί την Πολιτεία:
– Να εξασφαλίσει άμεσα επαρκή και σταθερή υδροδότηση στη Δομή για όλους τους αιτούντες διεθνή προστασία καθώς υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι για την υγεία των διαμενόντων από την τεράστια έλλειψη υδροδότησης στη δομή.
– Να εξασφαλίσει άμεσα την καταγραφή ατόμων που έχουν ήδη αφιχθεί στο νησί και φιλοξενούνται στη δομή υπό καθεστώς de facto κράτησης. Η προστασία από την αυθαίρετη κράτηση αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα.
– Να τροποποιήσει την διάταξη του άρθρου 40 ν. 4939/2022 σύμφωνα με τις εγγυήσεις του Δικαίου της Ένωσης και να αναθεωρήσει την πρακτική του γενικευμένου και αδιάκριτου περιορισμού εντός της ΚΕΔ όλων των νεοεισερχόμενων πολιτών τρίτων χωρών – αιτούντων άσυλο.
– Να εξασφαλίσει αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης σε όλους όσους/ες διαμένουν στην ΚΕΔ Σάμου, λαμβάνοντας σε κάθε περίπτωση ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή ευαλωτότητες. Η διαμονή σε κοινόχρηστους χώρους (π.χ. εστιατόριο) ή διοικητικούς χώρους, οι οποίοι από την κατασκευή τους δεν προορίζονται για χρήση στέγασης και διαμονής, ακόμα και προσωρινής σε καμία περίπτωση δεν είναι σύμφωνη με τα πλέον βασικά πρότυπα.
– Να παράσχει επαρκή και κατάλληλη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στον φιλοξενούμενο πληθυσμό, αντιμετωπίζοντας το ζήτημα αυτό κατά ύψιστη προτεραιότητα. Οι νεοαφιχθέντες πολίτες τρίτων χωρών αποτελούν έναν ήδη ευάλωτο πληθυσμό, εξαιτίας του μεταναστευτικού ταξιδιού, ενώ πολλοί μεταξύ αυτών εισέρχονται στη χώρα μας συνεπεία πολέμων, διωγμών, βίας ή βασανιστηρίων στις χώρες καταγωγής, εξαιτίας των οποίων υποφέρουν από πολλαπλά ψυχικά και σωματικά τραύματα ή είναι σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση λόγω ηλικίας, φύλου, κατάστασης εγκυμοσύνης ή άλλο παράγοντα όπως ορίζει ο νόμος. Ο εντοπισμός και η παροχή κατάλληλης ιατρικής φροντίδας και ψυχοκοινωνικής στήριξης των πολιτών τρίτων χωρών που ανήκουν σε ευάλωτη ομάδα συνιστά νομική και ηθική υποχρέωση της Πολιτείας.
– Να διασφαλίζει την απαραίτητη διερμηνεία για κάθε διοικητική ή δικαστική διαδικασία που εμπλέκονται πολίτες τρίτωνες χωρών. Διερμηνείς στις βασικές γλώσσες του μεταναστευτικού πληθυσμού, ο οποίος σταθερά έρχεται στην Ελλάδα από Συρία, Αφγανιστάν, Παλαιστίνη, Πακιστάν, Μπαγκλαντές, Σουδάν, Σομαλία, Νιγηρία κ.λπ. πρέπει να είναι διαθέσιμοι στην Υπηρεσία Υποδοχής, στην Υπηρεσία
Ασύλου, στην Αστυνομία και το Λιμενικό, στα Δικαστήρια και στο Νοσοκομείο. Η ΕΕΔΑ εδώ και χρόνια έχει τονίσει την καίρια σημασία της ύπαρξης της κατάλληλης διερμηνείας σε γλώσσα που καταλαβαίνει ο πολίτης τρίτης χώρας ως βασική προϋπόθεση αλλά και εγγύηση για την απόλαυση θεμελιωδών δικαιωμάτων.
– Να διασφαλίσει την άμεση πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου και την δίκαιη και αποτελεσματική εξέταση των αιτημάτων.
– Να επισπεύσει τις διαδικασίες στελέχωσης των δομών υποδοχής στα νησιά και φιλοξενίας στην ενδοχώρα με μόνιμο προσωπικό όλων των ειδικοτήτων ώστε να καλύπτονται στοιχειωδώς οι ανάγκες του φιλοξενούμενου πληθυσμού. Η απασχόληση προσωπικού ορισμένου χρόνου δεν συμβάλλει στη βιωσιμότητα και τη διατήρηση της τεχνογνωσίας που αποκτάται στο πεδίο ενώ οδηγεί εκ των πραγμάτων σε κενά στην παροχή υπηρεσιών λόγω της προσωρινότητας και επισφάλειας των εργαζομένων και του χρόνου που απαιτείται για τις διαδικασίες πρόσληψης (προκήρυξη, πρόσληψη, ανανέωση κ.λπ.).
– Να αναθεωρήσει το σχεδιασμό και τους κανόνες λειτουργίας των Κλειστών Ελεγχόμενων Δομών στα νησιά ώστε να τις καταστήσει περισσότερο φιλικές για τη φιλοξενία μεταναστευτικού και προσφυγικού πληθυσμού που φθάνει στην Ελλάδα διασχίζοντας επικίνδυνες μεταναστευτικές οδούς και φέρει βιώματα και τραύματα από τις χώρες καταγωγής όπου ζούσε σε κατάσταση πολέμου, ακραίας
φτώχειας ή διωγμού. Το αίσθημα ασφάλειας είναι σημαντικό για τη διαχείριση ενός μεγάλου αριθμού διαμενόντων τόσο για τους ίδιους όσο και για τους εργαζόμενους στις δομές. Ωστόσο, εξίσου σημαντικό είναι και το αίσθημα φιλοξενίας και καλλιέργειας εμπιστοσύνης προς τις αρχές για την ομαλή ενσωμάτωση του πληθυσμού αυτού στις χώρες υποδοχής.
– Να διασφαλίσει την αποτελεσματική διερεύνηση όλων των καταγγελιών για αστυνομική βία και ρατσιστική βία με διαφανή διαδικασία.
Ολόκληρη η έκθεση της ΕΕΔΑ εδώ.
Πηγή: thepressproject.gr